Μέσω της χορήγησης σταθμισμένων και έγκυρων ερωτηματολογίων και τεστ προσωπικότητας, ικανοτήτων και συμπτωματολογίας ο ειδικός σε σύντομο χρονικό διάστημα διαμορφώνει μια συνολική εικόνα για το άτομο που προσέρχεται σε θεραπεία.
Η ψυχολογική αξιολόγηση είναι μία έκθεση που σκιαγραφεί το άτομο ως όλο περιγράφοντας τη γνωστική του λειτουργία, στοιχεία της συναισθηματικής του κατάστασης και της κοινωνικής του προσαρμογής. Βοηθά στη συνολική κατανόηση του ατόμου, καθώς όταν κάποιος προσέρχεται για θεραπεία τείνει να αναφέρεται στα προβληματικά σημεία του εαυτού του και συχνά δυσκολεύεται να αναγνωρίσει τα θετικά του χαρακτηριστικά. Μέσω της αξιολόγησης γίνεται προσπάθεια κατανόησης τόσο των συμπτωμάτων όσο και των δυνατών και υγιών χαρακτηριστικών του ατόμου, που η ενίσχυσή τους θα βοηθήσει στη ψυχοθεραπευτική εργασία του ατόμου. Η έκθεση που συντάσσεται έχει ως στόχο τη διαμόρφωση μιας θεραπευτικής πρότασης κατάλληλης για τις ανάγκες του ατόμου.
Η ψυχολογική αξιολόγηση των παιδιών κρίνεται αναγκαία να πραγματοποιηθεί πριν ή κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Όταν οι γονείς προσέρχονται στον ειδικό για κάποια ανησυχία για το παιδί τους, ο ειδικός οφείλει να διερευνήσει διεξοδικά τις όποιες ανησυχίες, ώστε να κατανοήσει την αιτιολογία τους και να παρέχει την καταλληλότερη παρέμβαση.